Η εποχή (και η αγορά) αποτιμά τα πάντα. Από αυτήν την αποτίμηση δεν
κατάφερε να διαφύγει ούτε ο χρόνος. Ειδικά ο χρόνος, που, σύμφωνα με την
πασίγνωστη φράση, αποτιμάται μόνο ως χρήμα. Το αίτημα για ελεύθερο
χρόνο υπέρ της κοινωνίας και όχι υπέρ των εργοδοτών έχει τεθεί εδώ και
πολλές δεκάδες χρόνια. Όμως νικήτρια είναι η αγορά.
Ο χρόνος είναι χρήμα, λοιπόν, σύμφωνα με την κρατούσα και αγοραία
προσέγγιση, η οποία ρυθμίζει τα πάντα και κυρίως τις ανθρώπινες σχέσεις.
Τι συμβαίνει, όμως, όταν αυτές οι ρυθμίσεις (των αγορών) εμφανίζονται
ανεπαρκείς, άδικες, ολέθριες για τους ανθρώπους; Τι συμβαίνει όταν το
χρήμα εξαφανίζεται για τους πολλούς, όσο χρόνο κι αν διαθέτουν; Τι
συμβαίνει στην περίπτωση της παρατεταμένης κρίσης, όπου εκατοντάδες
χιλιάδες άνθρωποι εξοβελίζονται από την παραγωγική διαδικασία; Έχει
κάποια αξία άραγε ο άπλετος χρόνος τους; Μπορούν κάπου να τον διαθέσουν
επωφελώς για τους ίδιους και την κοινωνία;
Προφανώς οι απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα είναι απλές, αρκεί βέβαια
να καταφέρει κάποιος να δει πέρα από τους νόμους της αγοράς, οι οποίοι
σε τελική ανάλυση λειτουργούν μόνο προς όφελος αυτών που την ελέγχουν.
Όμως ο χρόνος είναι μια έννοια – και μια πραγματικότητα – κατά πολύ
ευρύτερη της αγοράς και του... θεού της, δηλαδή του κέρδους.
Ο χρόνος, στην ουσία του, είναι το πλαίσιο της ίδιας της ανθρώπινης
ύπαρξης. Και η ανθρώπινη ύπαρξη υποτιμάται κατάφωρα αν ταυτίζεται με το
κέρδος. Πέρα από τους νόμους της αγοράς, την ανθρώπινη ύπαρξη ρυθμίζουν
κάποιες ανώτερες αναζητήσεις και χαρακτηριστικά, όπως η αλληλεγγύη, η
προσφορά, η συμπόνια, η προσπάθεια, η ανωτερότητα, ο αγώνας! Πρόκειται
για χαρακτηριστικά, τα οποία βοήθησαν τον άνθρωπο να σταθεί στα δυο του
πόδια. Όρθιος!
Σε εποχές κρίσης, όπως αυτή που ζει η χώρα τα τρία τελευταία χρόνια,
τίποτε από όσα ξέραμε δεν είναι πια δεδομένο. Και οι ανατροπές που
συντελούνται με ραγδαία ένταση και ταχύτητα δοκιμάζουν την ανθρώπινη
αντοχή να στέκεται όρθιος, στα δύο του πόδια, περήφανος.
Προσπαθώντας να σταθεί όρθια, η ελληνική κοινωνία μαθαίνει να ζει
αλλιώς και αρχίζει κατ’ αρχήν να αναθεωρεί τις απόψεις της για τους
νόμους και τις γραφές της αγοράς. Προφανώς ο χρόνος για εκατομμύρια
υποαμειβόμενους και άνεργους Έλληνες δεν είναι χρήμα. Η περίσταση,
μάλιστα, είναι τέτοια ώστε επιβάλλει στη σκέψη και τη συμπεριφορά των
δοκιμαζόμενων ανθρώπων να επιχειρήσουν το επόμενο βήμα και να
συνειδητοποιήσουν ότι ο χρόνος είναι σχέσεις, ο χρόνος είναι αλληλεγγύη,
ο χρόνος είναι κοινωνική δικτύωση, ο χρόνος είναι εμπιστοσύνη.
Κάπως έτσι, δηλαδή εξ ανάγκης, δημιουργήθηκαν οι τράπεζες χρόνου, οι οποίες συνοψίζουν όλα τα παραπάνω μαζί.
Δίνουν χωρίς να παίρνουν
Είναι «τράπεζες» που δίνουν, αλλά δεν παίρνουν, και είναι τράπεζες στις
οποίες, όταν λέμε κούρεμα, εννοούμε κούρεμα και τίποτε παραπάνω. Δεν
γνωρίζουν από ομόλογα, επιτόκια, παράγωγα, δεν δανείζουν και δεν
δανείζονται. Τι ακριβώς είναι;
Είναι δίκτυα ανθρώπων που συνήθως, με βάση μια συνοικία ή μια γειτονιά,
οργανώνουν από κοινού τον χρόνο τους προσφέροντας ο ένας στον άλλο
υπηρεσίες που διαφορετικά θα έπρεπε να πληρώσουν. Είναι μία μορφή
εθελοντισμού, που βασίζεται όμως στην αμοιβαία βοήθεια και υποστήριξη
και όχι στη φιλανθρωπία. Συνήθως στις τράπεζες χρόνου οι συμμετέχοντες
δηλώνουν ποια υπηρεσία προσφέρουν και για πόσο χρόνο. Δηλώνουν επίσης τι
χρειάζονται ή τι ψάχνουν. Για παράδειγμα, κάποιος προσφέρει μια ώρα
babysitting και την ανταλλάσσει με μία ώρα μαθήματος αγγλικών.
Θα πει κανείς: Λύνονται έτσι τα προβλήματά μας; Ίσως όχι όλα, ίσως όχι
εντελώς, ίσως όχι οριστικά, ιδιαίτερα τώρα που όλα αυτά βρίσκονται στο
ξεκίνημά τους.
Το σημαντικότερο με αυτού τους είδους τις πρωτοβουλίες, που ολοένα
εξαπλώνονται, είναι πως, εκτός από το ότι φιλοδοξούν να λύσουν ένα
πρακτικό πρόβλημα, μέσω ανοιχτών διαδικασιών και ισότιμων σχέσεων
φέρνουν τους ανθρώπους κοντά και λειτουργούν σαν ένα πρώτο δίχτυ
προστασίας, ενάντια στη μοναξιά, την αποξένωση και την αγριότητα των
ημερών που διανύουμε.
Είναι πολύ σημαντικό για όλους μας να ξέρουμε ότι μια φορά την εβδομάδα
κάποιοι μας προσφέρουν και σε κάποιους προσφέρουμε, ότι συμμετέχουμε σε
μια συλλογικότητα που στόχο έχει να κάνει τη ζωή όλων λίγο καλύτερη και
ότι, σε τελική ανάλυση, δεν έχουν διαλυθεί τα πάντα γύρω μας. Είναι μια
κίνηση ανθρωπιάς και μια θετική πρωτοβουλία, στην οποία ο καθένας και η
καθεμιά μπορεί να συμμετέχει με ό,τι διαθέτει.
Ετοιμάσαμε, λοιπόν, έναν μικρό χρηστικό οδηγό με κάποιες πρωτοβουλίες
τραπεζών χρόνου και τα στοιχεία επικοινωνίας τους. Η συμμετοχή σε όλες
αυτές τις πρωτοβουλίες είναι απλή και συνήθως το μόνο που απαιτείται
είναι μια εγγραφή στην ιστοσελίδα τους και η συμπλήρωση της αντίστοιχης
φόρμας.
Αθήνα
Τράπεζα Χρόνου & Αλληλεγγύης Μοσχάτου www.mesopotamia.gr/trapeza_xronou.htm
Δημιουργήθηκε από ανθρώπους που συμμετείχαν στην πρωτοβουλία πολιτών
«Μεσοποταμία» και συνεδριάζουν κάθε Τρίτη στις 9 το βράδυ στο σπίτι της
«Μεσοποταμίας», Πλάτωνος 13 στο Μοσχάτο. Οι υπηρεσίες που ανταλλάσσονται
είναι: μαθήματα ελληνικών και αγγλικών για παιδιά, φιλολογικά μαθήματα,
βοήθεια για ηλικιωμένους, βοήθεια σε ξυλοκατασκευές, μερεμέτια,
εκπαίδευση και βοήθεια σε υπολογιστές, εκπαίδευση σε μοντελισμό,
μαγειρική.
Τράπεζα χρόνου στη Δάφνη
www.enow.gr/196/1633.aspx
Λειτουργεί στο πλαίσιο του ελληνικού δικτύου γυναικών της Ευρώπης που
μέσα στα χρόνια έχει καταφέρει να γίνει γνωστό κυρίως με τη γραμμή
υποστήριξης γυναικών SOS που τρέχει εδώ και πολλά χρόνια στηρίζοντας
στην πράξη γυναίκες - θύματα κακοποίησης και ενδοοικογενειακής βίας.
Μέσα από την πρωτοβουλία της τράπεζας χρόνου, όπως δηλώνουν:
«Δημιουργούνται σταθερές - συνεχείς και πιστές σχέσεις αμοιβαιότητας που
ενδυναμώνουν τα μέλη. Σε αντίθεση με τη μισθωτή εργασία βιώνονται ως
ελεύθερες και όχι αλλοτριωμένες δραστηριότητες. Είναι περισσότερο
επικοινωνιακές συναναστροφές παρά «απασχόληση». Ενισχύουν την αλληλεγγύη
μεταξύ των δύο φύλων αλλά και μεταξύ των γενεών».
Οι υπηρεσίες που ανταλλάσσονται είναι πολλές και ενδεικτικά αναφέρουμε:
Κατασκευαστικές εργασίες, βαφή, αφαίρεση κατασκευών, επισκευές,
μαθήματα ξένων γλωσσών, υπηρεσίες σε ηλικιωμένους, ανάπηρους (ψώνια,
φύλαξη), φύλαξη παιδιών, βοήθεια σε μαθητές, συμπλήρωση δηλώσεων
εφορίας, μαθήματα υπολογιστών, σίδερο - μαγείρεμα και επίσης:
μεταφράσεις, επιμέλεια κειμένων. Σημαντικό είναι επίσης ότι δεν
περιορίζονται γεωγραφικά, μπορούν να γίνουν μέλη και να έρθουν σε επαφή
άνθρωποι από όλη τη χώρα.
Τράπεζα Χρόνου
Πλατείας Συντάγματος
www.time-exchange.gr
Δημιουργήθηκε από ανθρώπους που συναντήθηκαν πέρυσι συμμετέχοντας στις
ανοιχτές διαδικασίες της πλατείας Συντάγματος και αποφάσισαν να το πάνε
λίγο παρακάτω. Όπως δηλώνουν, συναντιούνται κάθε Παρασκευή στις 7 το
απόγευμα στη Στέγη Πολιτιστικών και Καλλιτεχνικών Δρώμενων Quilombo
(Σερβίων 10 και Λ. Αθηνών, Ακαδημία Πλάτωνος) και λειτουργούν με
ανοιχτές διαδικασίες. Όλα τα μέλη έχουν δικαίωμα να συμμετέχουν στη
συνέλευση, να πουν την άποψή τους, να κάνουν προτάσεις, να ψηφίσουν, να
κάνουν κάποια ανακοίνωση και να θέσουν θέματα επόμενης συνέλευσης.
Στην ιστοσελίδα τους υπάρχουν αναλυτικά όλα τα βήματα που πρέπει να
ακολουθήσει κανείς για να εγγραφεί και να δημιουργήσει το δικό του
«προφίλ». Ξεχωρίζουμε και το πολύ καλό FAQ κομμάτι από την ιστοσελίδα
τους, από το οποίο αντιγράφουμε μια ερώτηση και την απάντησή της γιατί
είναι ενδεικτική της γενικότερης φιλοσοφίας:
Ερώτηση: «Μόλις γράφτηκα και έχω 0 ώρες στον λογαριασμό μου. Μπορώ να λάβω προσφορά από άλλο μέλος;»
Απάντηση: «Ναι! Όλοι ξεκινάμε με 0 ώρες. Για να ξεκινήσει κανείς μια
συναλλαγή δεν χρειάζεται να έχει κάποιες ώρες στον λογαριασμό του.
Επομένως δεν χρειάζεται να περιμένεις να ζητήσει άλλο μέλος την προσφορά
σου για να πιστωθεί ο λογαριασμός σου με ώρες. Το κατώτερο χρεωστικό
όριο για κάθε μέλος είναι οι -30 ώρες και το ανώτερο πιστωτικό είναι το
+200.Ο χρήστης που αγγίζει το όριο των -30 ωρών δεν θα μπορεί να ζητήσει
άλλη υπηρεσία παρά μόνο να προσφέρει».
Υπάρχουν και στην περιφέρεια
Τράπεζα Χρόνου Κορίνθου
http://www.txkorinthou.gr/, contact@txkorinthou.gr
Με μότο «Εφόδιά μας είναι η αγάπη, ο σεβασμός και η αλληλεγγύη», η
πρωτοβουλία στην Κόρινθο καλεί όποιον και όποια ενδιαφέρεται να
επισκεφθεί τον κοινωνικό χώρο «Σβούρα», που βρίσκεται στην οδό Σίνα 37. Η
διαχειριστική ομάδα βρίσκεται εκεί κάθε Τρίτη από τις 8.30 μ.μ. έως τις
10.00 μ.μ., με σκοπό να σας ενημερώσει αναλυτικά, αλλά και να σας
βοηθήσει να συμπληρώσετε την αίτηση εγγραφής (καθώς και να την
παραλάβει!)
Τραπεζα Χρόνου Δήμου Λαμίας
www.lamia-city.gr/netexchange.php
Είναι η πρώτη από τις αντίστοιχες πρωτοβουλίες που γίνεται μέσα από τις
επίσημες δομές της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Για τον Δήμο Λαμιέων η
«τράπεζα ελευθέρου χρόνου», όπως την αποκαλούν, αποτελεί ένα πιλοτικό
πρόγραμμα που στόχο έχει να στηρίξει από πρακτικής αλλά και ψυχολογικής
απόψεως τους οικονομικά ασθενέστερους και τους ανέργους, αποδεικνύοντας
στην πράξη ότι όλοι οι πολίτες είναι πολύτιμοι και μπορούν να προσφέρουν
στους συμπολίτες τους. Επίσης να φέρει σε επικοινωνία κι επαφή τους
ανθρώπους της πόλης, να διευρύνει το πνεύμα του εθελοντισμού και της
κοινωνικής αλληλεγγύης. Λειτουργεί με μια απλή εγγραφή του
ενδιαφερόμενου μέλους και από ’κεί και πέρα με ένα σύστημα «καταθέσεων»
και «αποταμιεύσεων» χρόνου.
πηγή: topontiki.
