Ας μη γελιόμαστε

Ας μη γελιόμαστε

του Πασχάλη Ναγντεβερένη
Διδάκτορα Κοινωνιολογίας


Μη γελιέστε, για να αλλάξει η τραγική κατάσταση στην οποία ζούμε, και πάλι με τον εαυτό μας πρέπει να αναμετρηθούμε. Και πιο συγκεκριμένα, με εκείνο το «κομμάτι» μας, που μας θέλει «ατομάκια»: «ανεξάρτητες» δηλαδή και απομονωμένες μονάδες, οι οποίες προασπίζουν τα ιδιαίτερα συμφέροντά τους έναντι της κοινωνίας, νοούμενης αποκλειστικά ως το πεδίο ικανοποίησης των ατομικών επιθυμιών. Με άλλα λόγια, πρέπει και πάλι να τα βάλουμε με τον εαυτό μας ως το παράγωγο του κυρίαρχου καταναλωτικού ψευδο-ηδονισμού, ο οποίος όχι μόνο αποκρύπτει τη δημιουργική μας πλευρά, αλλά και απαξιώνει κάθε δυνατότητα ανάληψης συλλογικής δράσης ως «παρωχημένη», «ατελέσφορη» και «συντεχνιακή».

Η όποια αποτελεσματικότητα των διαδοχικών «Σοκ» της τελευταίας τριετίας οφείλεται στην πρότερη επικράτηση αυτού του ψευδο-ηδονισμού, αλλά και εξυπηρέτησε τον κοινό στόχο: την απομάκρυνση του κίνδυνου εισαγωγής των μαζών στο προσκήνιο της Ιστορίας, μέσω της καλλιέργειας της «αδυναμίας» μας να παρέμβουμε σε ότι συμβαίνει γύρω μας. Δεν είναι λοιπόν, ο επικοινωνιακός πανικός αυτός καθαυτός που σπρώχνει στην απόγνωση και την κατάθλιψη, όσο η ενδόμυχη αποδοχή από μέρους μας, αυτής της «αδυναμίας». Ευτυχώς για όλους μας, το κίνημα αντίστασης στα νεοφιλελεύθερα μνημόνια το αναγνώρισε έγκαιρα και το πολέμησε.

Μετά από δυόμιση χρόνια επαναλαμβανομένων επικοινωνιακών «Σοκ», γνωρίζουμε πια εμπειρικά ότι οι ψυχολογικές επιχειρήσεις καταστολής αυτού του τύπου, στόχο έχουν να επιφέρουν στο κοινωνικό σώμα τα ίδια ακριβώς αποτελέσματα που προκαλεί ένα «Σοκ» στο ανθρώπινο: πάγωμα, κράτημα, ακινησία. Γνωρίζουμε επίσης πως και στις δύο περιπτώσεις, η «θεραπευτική» αγωγή απαιτεί τις ακριβώς αντίθετες ποιότητες: ζεστασιά, ροή και κίνηση.

Το «θεραπευτικό» αυτό πρωτόκολλο ανέλαβε να φέρει εις πέρας το κίνημα αντίστασης: η ίδια η διοργάνωση κινητοποιήσεων αντίστασης, έθετε στον καθένα συνεχώς και με αμείλικτο τρόπο τα εξής ερωτήματα: στον άνετο καναπέ μου, καταναλώνοντας εικόνες «καταστροφής», ή στο δρόμο, μαζί με όσους αντιστέκονται; «παγωμένος» μεταξύ των οικείων που συναποτελούν τον μικρόκοσμό μου, ή στη «ζεστασιά» της ανθρώπινης συντροφικότητας των συλλογικοτήτων αντίστασης και αλληλεγγύης (επιτροπές ενάντια στο μνημόνιο, λαϊκές συνελεύσεις, επιτροπές «Δεν πληρώνω», δίκτυα αλληλέγγυας οικονομίας, κτλ);


Η συνεχώς αυξανόμενη μαζικοποίηση των αγώνων (από τις 5 του Μάη του 2010 μέχρι και τις 12 του Φλεβάρη του 2012), καθώς και η αύξηση της έντασης της φυσικής βίαιης καταστολής, μαρτυρούν ότι το κίνημα αντίστασης έχει καταφέρει ένα ισχυρό πλήγμα στην αποτελεσματικότητα των ψυχολογικών επιχειρήσεων καταστολής. Και αυτό γιατί πέτυχε μέσα από την κίνηση και τη «ζεστασιά» που δημιούργησε, να θέσει ξανά μία αλήθεια που ο καπιταλισμός (από εμφανίσεώς του), προσπαθεί να ακυρώσει: η ύπαρξη του κόσμου μας έτσι όπως το γνωρίζουμε, εξαρτάται άμεσα από εμάς τους ίδιους, διότι είμαστε αυτοί που τον υλοποιούν. Μπορεί να μην ελέγχουμε την πορεία του, αλλά μπορούμε να την συν-διαμορφώσουμε, καθώς χωρίς εμάς, «γρανάζι δεν γυρνά».

Η αναγνώριση αυτή, υποσκάπτει περαιτέρω την αποτελεσματικότητα των ψυχολογικών επιχειρήσεων καταστολής, καθώς α) ακυρώνει στην πράξη τις όποιες ενοχές προσπαθούν να μας καλλιεργήσουν οι προπαγανδιστικοί μηχανισμοί: βεβαίως και είμαστε υπεύθυνοι για την σημερινή κατάσταση του κόσμου μας, διότι εμείς τον αναπαράγουμε καθημερινά, διότι εμείς είμαστε ο κόσμος. Μόνο που τώρα η αποδοχή αυτή δεν αποτελεί μονοπάτι προς την ενοχή και την κατάθλιψη, αλλά γνώση, η οποία επιτρέπει την ανάληψη συλλογικής δράσης για την ριζική αλλαγή του· β) καθιστά κενό νοήματος το δίλλημα περί αισιόδοξης ή απαισιόδοξης στάσης σχετικά με το «προς τα πού πάνε τα πράγματα»: από τη στιγμή που αναγνωρίζουμε πως όπου κι’αν πηγαίνουν, εμείς τα οδηγούμε, το ερώτημα αλλάζει και γίνεται «προς τα πού επιθυμούμε να πάνε τα πράγματα, και ποιες δράσεις αναλαμβάνουμε γι’αυτό».

Το τι τελικά θα γίνει, κανείς δεν το ξέρει. Το μόνο για το οποίο μπορούμε να είμαστε βέβαιοι είναι πως οι αγώνες που έρχονται, όπως και αυτοί που πέρασαν, προσφέρουν τη δυνατότητα στον καθένα να εξελιχθεί από «ατομάκι», σε ολοκληρωμένη ανθρώπινη ύπαρξη με σώμα, καρδιά και νου: σε άνθρωπο δηλαδή που παλεύει για τη διαμόρφωση των συλλογικών όρων ικανοποίησης των βασικών του υλικών αναγκών, όχι μόνο για την επιβίωσή του, αλλά και για την διατήρηση της ψυχικής του ισορροπίας, καθώς το μυαλό του τον πληροφορεί πως η καταστροφή που βιώνουμε δεν έχει φυσικά, μα κοινωνικά αίτια, δηλαδή, την ταξική διαστρωμάτωση της κοινωνίας μας.

Γι’αυτό σας λέω. Ο πραγματικός αντίπαλος δεν είναι ούτε η τρόικα, ούτε οι κυβερνήσεις των μνημονίων, ούτε το χρέος. Με τον εαυτό μας πρέπει και πάλι να αναμετρηθούμε. Και να τον ξεπεράσουμε.

Πασχάλης Νταγτεβερένης

πηγή:aethraf.